درداں دی ماری دلڑی علیل حے!
(لکھت: ذوالفقار علی)
اویں تاں میں جیندا ہاں پر زنداں اچ حیاتی کیویں گُزردی حے ایں تکلیف دا ڈُکھ او بندہ سمجھ سگدے جیرھا اپنڑی وسوں کولو انج تھی کے کہیں بئے رپھڑ اچ پھس گیا ہووے۔ اپنڑی وسوں کولو پروبھرا تھی کے جیونڑ دا مطلب حے حیاتی دی چس کولو محروم تھی کے لحظے لحظے دا عذاب گچی اچ پا کے ھولیں ھولیں خود کُشی دی موت مرو پائے۔ ایں حالت اچ جیونڑ اوکھا بہوں اوکھا ہوندے ، ہر پاسو رت دی بو آندی حے۔
ول بندہ شودا کپیندا مریندا گلدا بُھردا اپنڑے آپ اچ دفن تھیندا رہ ویندے۔ جڈاں جو او اپنڑی وسوں آو انج تھیندے اوکوں بہوں سارے ڈر بھاو ویہڑ ویندن۔ کڈاھیں مذہب دے ٹھیکیدار اوکوں ڈرا کے چُپ کرا ڈیندن ، کڈاھیں ” وطن دے رکھوالے” آو لُکدا پھردے تے کڈاھیں سیاسی انتقام دے بھاو پاروں اپنڑا جون وٹا گھندے ول وی سماج اوکوں قبولنڑ واسطے تیار کائینی ھوندا۔ جیالا بنڑے تاں متوالے پچھو لگ پاوندن، متوالا بنڑے تاں ” جنون” دی جنونیت دا شکار تھیندے، مذہب آلیں نال کھڑے تاں قدامت پسندی دی تہمت دا داغ چاوے یا وت نویں دُنیا دی گالھ کرے تاں لبرلزم دا وار سہوے۔ دھرتی واس بے چارہ ونجے تاں کڈیں ونجے۔!
ایں بے ثباتی اچ ول لگدا ایویں حے جیویں وقت بہوں ھووے پر کہیں سنگتی کوں ملنڑ پاروں ٹائم نہ ملے تے اپنڑے آپ اچ بہوں مصروف ھوونڑ دا گُمان تھیوے۔چہرے تیں کھل ھووے پر من سُنجاں ھوے، ڈیکھنڑ اچ تندرست پر اندری اندر تھکا تُرٹا، سوچنڑ تیں اپنڑے سیانڑاں ھوونڑ دا یقین ھووے پر عمل پاروں بے عملاں وانگوں۔پتہ نئیں اے حالت ایویں کیوں ھوندی حے۔ ” نہ میں وچ پاکاں نہ میں وچ پلیتاں”
ایں حال اچ قسم حے نندر آندی حے پر نئیں آندی، بُکھ لگدی حے پر نئیں لگدی، درد تھندے پر نئیں تھیندا، عشق تھندے پر نئیں تھیندا، سٹ لگدی حے پر نئیں لگدی، ڈر بھاؤ لگدے پر نئیں لگدا، سچ الویندے پر نئیں الویندا، کُجھ کرنڑ دا آھر کریندے پر نئیں کریندا، جون وٹیندے پر نہیں وٹیندا، اوندی گلی اچ ونجیندے پر نئیں ونجینداں، انسانیں دے کٹھ اچ راہویندیں پر نئیں راہویندا، یاریں نال ملیندے پر نئیں ملیندا .یا خدا اے کینجھا لمحہ حے جیرھا مٹی سوا نئیں تھیندا۔
آئے میڈا گالھا دل ایں لمحے دی قید اچوں بھلا میں کیویں نکلاں ۔ ڈس میں کتھوں آناں چیڑیں دی چل چل، گھاٹی بٹ ڈھانڈل بیر، چویڑی دی کندھیں آلے کُھلےکچے ویہڑے، گھر دے کچے تھلے تیں بہہ کے اماں دی ہتھ دی پکی کُٹ دے منگر نال ودھی جوار تے باجھری دی روٹی، گندلیں دے ساگ کوں سچے گھیو دا لگا تڑکا، تتی روٹی تیں مکھنڑ دا پیڑا، مٹی دا گُھبکار، وڈے ویلھے پتھر دی چکی دی من بھاونڑی گُھر گُھر، او مٹی دے تھاں بھانڈے، سیالے دے پالے اچ چُلھ دے چدھارو بہہ کے بھا سیکنڑ دی چس، ماء دے بسترے دا گرماں، ڈاڈی دی “سمی” آلا گاونڑ، چھوٹے ویلھے دے یار ڈس کتھو آناں۔
ہائے او اپنڑی مٹی دے نال جُڑے کھیڈ دودہ، کانگا، بھیڈیں ویائی، چپہ چرالی، شیدنڑ، گوگڑے چھپک، کوٹھی کوٹھی پک پاو، کھلیں کھوپڑ، آگی آگ، لُک چھپ، گھوپنڑی ونجائی، ڈھینڈے، پتنگ، مٹی دے ڈاند، اٹے آلی بھمبھیری، ڈاڈے دے ریڈو آلے گٹیں دے رول ڈس میں کتھو گھن آواں!!
ہائے وے اوترا نا مراد آ او مٹھائیاں وی تاں اویں نئیں رہ گیاں کتھ حے او کٹانگری، نُکتی، تپاسے، تلونگڑاں، تل شکری تے گُڑتے پھیری آلا چاچا منوں۔ ساریں کوں وقت نگل گئے یا ساڈا سنڑپ کھا گئے۔
اوں وقت کوں میں کتھو ولا آواں جڈاں چیتر دی راتیں کوں نیلا ھُنب اسمان ہووے ہا اساں تاریں دو تکی پائے راھوں تے ایں ڈر آو گنتی نہ کروں ہا جو منہ تیں تل نہ نکل پاون، اسمان تیں کھٹ دو ڈیکھوں ہا تے ول قطب تارے دو جو کھٹ مائی تارے دے نیڑے تے نئیں گئی ودی۔ ول اماں آو پُچھوں ہا اماں جڈاں کھٹ قُطب تارا گول گھدا واقعی قیامت آ ویسی؟ او ترسلی ڈیوے ہا جو ہالی پریں ودی حے، اسمان تیں رادھیاں چٹھیاں، حضرت اسماعیل دی جہہ تیں قُربان تھیونڑ آلے دُنبے دا رستہ وی تاں شہر دی دھوڑ اچ گُم تھی گئے، بی بی سئین دی پینگھ وی تُرٹ گئی حے، موسم وی یاریں آلی کار بے اعتبارے تھی گئین ڈس میں کیویں تیکوں اعتبار ڈیواں ۔کتھ گئین او موسمیں دیاں نشانیاں نہ چندر پڑ پائیندے، نہ سجھ کوں مچھلا ڈسدے، نہ اسمان تیں سنجھ دے لیکے ہوندن، نہ تیتر کھمبیاں رہ گئین، نہ رغام دی سمجھ لگدی حے۔
ہائے دلڑی نہ ڈکھنڑ گُھلدن، نہ او بھوری بدلی آندی حے، نہ پرھے لگدن نہ تومبی پنجیندی حے، نہ سانونڑ دی بدلی ول اپنڑی چادر تانڑی حے نہ بدرا دیاں پڑ تیں پڑ آلیاں چوٹیاں ول ڈسن، نہ آفکی رہ گئی حے نہ کوئی نائیں دا سڈ مار کے کانڈھا ڈیندے، نہ وکڑے ھن، نہ گنڈھیں ھن نہ بند ھن، نہ نائیں دے پانڑی دی خشبو حے۔ کتھ گئین او عیسٰی گروہ آلے جھڑ، کتھاں حے باکر وال، نہ بغدادی نہ ڈاندے کھلاوی ، نہ جوڑے رہ گئین تے نہ ونگاراں بچن۔
گالھا بودلا دل کیوں کھپیندیں میکوں میں کتھو آناں نانگ دے واتو نکلدی طیار، کانڑی جوار، چوٹالے سٹے آلے آبھوں، تُر جوار دے گنے، کالی باجھری دے دُپھ، لالڑی چنڑیں، چاندو ڈاند، متھیلی گاں تے نائیں دے بچے۔
ہائے او رپ سچیا کتھ گئی حے او مہینہ دی نانی، بی بی سئین دا گھوڑا، ریخی کیکر تیں بیٹھا ٹندانڑاں، کوکڑ بیر تیں بیٹھی دیسی ماکھی، پڑ تیں بیٹھا راکھا، بھوئیں ڈٹے، کُھمبیاں، ٹولھے دی شکلو، کرہیں دے ڈیہلے تے مُنگرا ، گنوار دیں پھلیں دی بھاجی، جالیں دے پیلھوں سب شے تاں ترقی دے ہتھوں اساں آو رُس گئی حے۔
اوترا سیت سڑا ھنڑ تاں ساڈے وطن دے پکھی وی کڈاھیں منہ کر گئین گیرا، ٹُٹن، جنگلی کبوتر، ھیڑا، کالا تیتر، شکرا، چیڑیں دیاں جھاراں ، درکھان پکھی ، تلہر، کونج ، تلور تے چنڈور پکھی کوں میں کتھوں لبھاں۔
پُرانڑاں جھوکاں، میڈی وستی تے کراڑ، ڈنگریں دی کھیر، کھوہ ، بیٹھکاں، وستی دا پُرانڑاں ” شیخیں آلا کیکر” اوندے مُنڈھ اچ راھونڑ آلے شیخ مکوڑے، کاویں دا آلھڑاں تے اوندی رتی چیڑھ کتھاں حے۔ اوں کیکر دے لڑ نال بدھی پینگھ تے اوندی اُنھالے گھاٹی چھاں تیں بہہ کے آپس اچ وستی دے بالاں داکھیڈنڑ ہائے ربا کتھ ھن او ڈیہیں!
وستی دے چوک اچ چاچے عمر دی ھٹی دے اگوں وڈے وڈے پتھر ، انھاں کوں چاونڑ آلے گبھرو جوان، وسیب دا اندھا میراثی، وڈے ویلھے اُٹھی کے اللہ ھیک دا ورد کرنڑ آلا ڈاڈا تگہ، کچیاں مسیتاں، پُرانڑیاں بُرزیاں، ٹُھل تیں بہہ کے روزے آلے روزہ ودھا ڈیو آکھنڑ آلے بال، سیپ سیونڑ آلاں تریمتیں دیاں کچہاریاں سب کُجھ وقت دے ہتھوں مسمار تھی گئے۔! ہائے وائے دل آ ۔
